Evaluatie van de Green Deal huishoudelijke houtverwarming
"Hoe de Vlaming misleid werd door een akkoord dat niet bindend is"
INLEIDING
Om de negatieve impact van huishoudelijke houtverbranding op de luchtkwaliteit en op de menselijke gezondheid te beperken, hebben technologiefederatie Agoria en Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege op 22 oktober 2018 de Green Deal Huishoudelijke Houtverwarming ondertekend. De Green Deal loopt gedurende vier jaar tot oktober 2022. Na twee jaar is er een tussentijdse evaluatie voorzien. Het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid en Agoria namen het initiatief voor deze Green Deal.
Hout kent vele toepassingen. Als brandstof is het natuurlijk en hernieuwbaar, vaak gratis beschikbaar en het gebruik van een kachel of open haard is in Vlaanderen sterk ingeburgerd. Maar wetenschappelijk onderzoek maakt de negatieve aspecten steeds duidelijker. Zo hebben houtverbranding in oudere houtkachels en open haarden, een slecht gebruik van kachels en minder kwalitatieve kachels en brandstof, een significante impact op de luchtkwaliteit en op de gezondheid van de gebruikers. Ze veroorzaken ook hinder voor de omwonenden. De Green Deal Huishoudelijke Houtverbranding wil daarom op korte, middellange en lange termijn de negatieve impact van stooktoestellen op hout beperken en de globale energie- en milieuprestatie verhogen.
Het aandeel van houtverbranding in verhouding tot andere bronnen van vervuiling zoals verkeer en industrie.
In onderstaande grafiek ziet u het aandeel van huishoudens in het fijn stof PM2.5 90% hiervan is afkomstig van houtverbranding. Opvallend is het zeer laag aandeel van transport, industrie en energieopwekking in het PM2.5 gehalte.
Een belangrijke kanttekening bij de impact van huishoudelijke houtverwarming is dat in ongeveer 90%van de huishoudens die met hout stoken, de houtstook gebruikt als sfeer‐ of bijverwarming, en niet als primaire verwarmingsbron. De hoge uitstoot wordt dus veroorzaakt door huishoudens die de open haard of houtkachel voornamelijk gebruiken voor de gezelligheid of als bijverwarming (bij extra koud weer of als centrale verwarming nog niet in werking is).
Zie blz.3 Greendeal https://docs.wixstatic.com/ugd/7ec7eb_d0da2ba977224556bf90011aefdb7353.pdf
“Vlaanderen zit duidelijk met een probleem”, zegt professor Willy Maenhaut. Hij is verbonden aan de universiteiten van Gent en Antwerpen en is een autoriteit op het vlak van fijn stof door houtverbranding. Al sinds de jaren 1980 voert hij in binnen- en buitenland onderzoek naar de chemische samenstelling van fijn stof. “De situatie is niet alleen problematisch omdat we de Europese normen niet halen, maar vooral omdat de hoge concentratie aan fijn stof kwalijke gevolgen heeft voor onze gezondheid. Uit grootschalig onderzoek blijkt dat fijn stof naast vroegtijdige sterfte meer klachten aan de luchtwegen, hoesten en benauwdheid veroorzaakt, de longfunctie vermindert en leidt tot hart- en vaatziekten.”
http://www.ademloos.be/nieuws/hout-verbranden-schadelijker-dan-gedacht
Het opmerkelijkste artikel werd geschreven door Bosgroepen en gepubliceerd in Knack op 26/01/2017
Als je gebruik maakt van duurzaam, lokaal en gedroogd hout is het een gezonde en groene brandstof. En met een geschikte kachel met een hoog rendement, kan je de uitstoot van fijn stof zo laag mogelijk houden. Verstandig stoken is dus vooral de boodschap.
Dergelijke publicaties zijn ronduit crimineel en zouden bestraft moeten worden. Bosgroepen werd door ons gecontacteerd in verband met het artikel maar de organisatie bleef bij haar standpunt, houtrook is gezond volgens Bosgroepen, de organisatie maakt deel uit van de Greendeal.
Het belangrijkste obstakel van houtverbranding is de bevoorrading, België heeft maar 250.000 ton biomassa van eigen bodem en er wordt ongeveer 3 tot 5 miljoen ton verbrand. Dat wordt aangevoerd uit Rusland, Oost-Europa, Brazilië, Canada en de Verenigde Staten.
Verbod
In Londen werd al in 1956 een verbod op houtverbranding ingevoerd.
Canadian government orders residents to get rid of their old wood-burning stoves or pay thousands of dollars in fines
"Starting in 2018, wood-burning appliances will be banned unless they meet the rigorous new emission standards of 2.5 grams of fine particles or less per hour. The bylaw is among the strictest in North America, said Real Menard, the city's executive committee responsible for the environment. Presently, transforming a stove or fireplace with inserts so that it is in compliance with the coming regulations costs between $2,000 and $8,000."
Wood-burning stove bans already common in the U.S.
Daar werd met onmiddellijke ingang 80% van alle houtkachels verboden.
https://www.naturalnews.com/052752_wood-burning_stoves_Agenda_21_Canadian_government.html
EVALUATIE
De Green Deal huishoudelijke houtverwarming is een inspanningsverbintenis en geen
resultaatverbintenis tussen de partijen die het document ondertekenden (zie artikel 5).
De Partijen komen bovendien overeen dat de afspraken opgenomen in de "Green Deal huishoudelijke houtverwarming" niet in rechte afdwingbaar zijn.
De Partijen engageren zich ertoe om gedurende de termijn van de "Green Deal huishoudelijke houtverwarming" samen te werken aan de succesvolle uitvoering ervan.
De Greendeal komt in eerste instantie tegemoet aan de belangen van de deelnemende partijen, de slachtoffers komen op de laatste plaats.
De termijn van 12 jaar waarbinnen de deelnemende partijen resultaten willen boeken is onaanvaardbaar lang en de doelstelling van 50% is veel te laag. Als men bedenkt dat de vervuiling door houtrook ieder jaar met 10% toeneemt dan weet men dat er veel ingrijpender maatregelen nodig zijn.
Praktische onuitvoerbaar.
Bovendien is het onduidelijk hoe de vervuilers opgespoord zullen worden. Om toegang te krijgen tot privéwoningen is een aanpassing van de privacywet noodzakelijk. Bovendien moet de vervuiler op heterdaad betrapt kunnen worden, wat quasi onmogelijk is.
Het retrofitten van fijnstoffilters is in de praktijk op veel plaatsen technisch onuitvoerbaar, vooral in stedelijke omgevingen waar schouwen meestal gemetseld zijn. Fijn stof is maar één onderdeel van houtrookvervuiling, wat met de chemische componenten in houtrook?
Het grootste knelpunt bij huishoudelijke houtverbranding is de wijze van stoken: aanmaken, luchttoevoer, regeling, herkomst brandhout, ... enz. Daarover heeft geen enkele overheid noch Greendeal partner enige controle.
Schending van het gelijkheidsbeginsel, fiscale discriminatie.
De Greendeal-houtverbranding is uitgewerkt op basis van vrijwillige initiatieven in hoofde van de deelnemende partijen. Dit is een schending van het gelijkheidsbeginsel. In hoofde van rechtszekerheid heeft de burgerbevolking en het bedrijfsleven nood aan een duidelijke en ondubbelzinnige wetgeving.
Het is onbegrijpelijk dat steden en gemeenten op willekeurige basis lage emissie zones (LEZ) kunnen invoeren, terwijl er geen bindende maatregelen zijn rond houtverbranding, die verantwoordelijk is voor minstens het dubbele van de luchtvervuiling . Houtverbranding zou fiscaal evenredig belast moeten worden.
Stoken met hout wordt onvoldoende aan banden gelegd.
Hoe verantwoord een overheid dat bepaalde burgers, vanwege de invoer van een LEZ, een nieuwe auto moeten aanschaffen terwijl ze via hun ventilatiesysteem blootgesteld worden aan een veel gevaarlijker luchtvervuiling door de onbestrafte infiltratie van houtrook in hun woning?
In actiepunt 1.3.2 wordt beschreven dat er een code van goede praktijk moet opgesteld worden m.b.t. de plaatsing van ventilatiesystemen, ten einde infiltratie van houtrook te beperken. Ook de plaatsing van filtersystemen om geurcomponenten te verwijderen uit houtrook wordt vooropgesteld. Hier leggen de initiatiefnemers de verantwoordelijkheid voor de infiltratie van houtrook bij de installateurs van ventilatiesystemen. Alleen al vanwege de wisselende windrichting en dichte bebouwing in Vlaanderen is interactie tussen ventilatiesystemen en houtkachels onvermijdelijk. De verantwoordelijkheid van infiltratie zou ondubbelzinnig bij de houtstokers moeten liggen en niet omgekeerd. Deze benadering zal leiden tot rechtsonzekerheid in de bouwsector.
De "Greendeal houtverbranding" is een waardeloze overeenkomst welke het aantal slachtoffers door houtrook zal doen toenemen. De trend van deze vervuiling laat niets aan de verbeelding over.
ADVIEZEN:
Uit alle verzamelde gegevens uit binnen- en buitenland (zie bijlage) blijkt dat we in België en Vlaanderen eens te meer achterop hinken met het nemen van doortastende maatregelen. Zolang enkel economisch betrokken partijen (houtsector, industrie, houtkachelproducenten, ...) bij voorrang het beleid mee bepalen, zal er niks wijzigen. Als de volksgezondheid zwaar in het gedrang komt, wat intussen meer dan eens is bewezen, en de kostprijs voor behandeling van slachtoffers intussen veel hoger ligt voor de overheid, dan dient het algemeen belang prioriteit te krijgen. De houding tegenover rokers is in 10 jaar totaal gewijzigd, waarom zou dit niet kunnen voor een belangrijker gezondheidsrisico waar veel slachtoffers niet eens de kans hebben om er zelf over te beslissen.
Eerst en vooral moet de communicatie rond de gevaren van houtrook beter verspreid worden. Daarnaast dient er een verbod op het gebruik van houtkachels met een uitdoofscenario ingevoerd te worden, en dit op een zo kort mogelijke termijn. Alle meest vervuilende types van houtkachels dienen uit de markt genomen te worden en alle nog in gebruik zijnde kachels of haarden (met de uitlaten) dienen jaarlijks gecontroleerd te worden (overeenkomstig de richtlijnen voor alle huishoudelijke verwarmingstoestellen). Aangezien bijna 90% van deze houtkachels puur voor de gezelligheid geïnstalleerd worden, naast een andere verwarmingsinstallatie, kunnen betere alternatieven ontwikkeld of gepromoot worden.
Bij kritische fijnstofconcentraties (overschrijding van de normen, vooral tijdens het stookseizoen), moet het verbod op het gebruik van houtkachels ingevoerd worden, met strenge boetes bij niet respecteren.
Wij adviseren een onmiddellijke opschorting van de houtverbranding, vervolgens zou men houtkachelbezitters moeten verplichten om een milieuvergunning aan te vragen voor hun houtkachel. Aan die milieuvergunning kunnen dan afdwingbare voorwaarden gekoppeld worden. Bij hinder moet een houtkachel onmiddellijk buiten kunnen gesteld worden.
BEDENKING:
INTELLIGENT MOBIEL, een burgerbeweging die bedenkingen had bij de wijze waarop het Gentse circulatieplan werd geïmplementeerd, werd regelmatig geconfronteerd met de uitspraak van het bestuur dat het autogebruik de belangrijkste oorzaak was van de luchtvervuiling in onze steden, en het circulatieplan dit probleem zou terugdringen. Bij grondige analyse bleek dit helemaal niet te kloppen. Afhankelijk van het type vervuiling, blijkt het autogebruik slechts voor 15 à 20% verantwoordelijk voor de luchtkwaliteit. Huishoudelijke installaties veroorzaken daarentegen bijna 90% van vooral de fijnstof uitstoot, waarvan houtstook het hoofdaandeel uitmaakt
Als we, met studies uit het buitenland in de hand aanklopten bij, lokale academici gespecialiseerd in de materie, of politici en organisaties die aanleunen bij milieu of Groen gedachtengoed, werd dit weggehoond of gecounterd met de uitspraak dat houtstook CO2 neutraal was en dit kaderde het actieplan om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen.
Onderzoeken en publicaties in bijlage leren ons dat bij duurzaam bosbeheer de CO2 meestal in balans blijft. Bij houtkap van vrijstaande bomen daarentegen kan dit enkel als het hout gebruikt wordt voor constructiedoeleinden. Bij verbranding stoot men de CO2 echter opnieuw de atmosfeer in en met een nieuwe aanplanting duurt het bijna 30 à 40 jaar, in bepaalde gevallen zelf 90 jaar, vooraleer dezelfde CO2 opnamecapaciteit opnieuw wordt gehaald.
Het zou kunnen dat hiermee de klimaatwijziging toch een kritisch niveau overschrijdt met fatale gevolgen voor het leven op aarde. In combinatie met de uitstoot van fijnstof en andere chemische componenten moet houtstook dan ook veel sneller teruggedrongen worden dan het autogebruik op fossiele brandstoffen.
Aanpak hinderklachten houtkachels
In de Waterwijk werd in de periode 2016-17 een buurtonderzoek uitgevoerd naar de infiltratie van houtkachelrook. De aanleiding van dit onderzoek kan u zien op deze video’ s
(https://youtu.be/aavdeNpAplw https://youtu.be/I8xVk0I7XH4 https://youtu.be/W0Mp7TIb-n8)
Het Gents stadsbestuur keurde de emissie in bovenstaande video’s goed, bovendien ontving de organisator van het initiatief een brief van het Gents stadsbestuur waarin stond dat verder overleg niet mogelijk was. Van de milieudienst ontving de initiatiefnemer een schrijven waarin gemeld werd dat ze eigenlijk niets kunnen doen. Naar aanleiding van deze zeer ernstige houtrook infiltratie met slachtoffers, werd de lijst van houtstokers overgemaakt aan openbaar ministerie. De klachten werden geregistreerd en er werd in februari 2017 eveneens een Pv opgemaakt. Het openbaar ministerie ondernam niets met deze dossiers.
Tot slot
Wie het in Vlaanderen gevoerde milieubeleid van dichtbij observeert kan er niet omheen dat de overheid in eerste instantie een beleid voert welke de bevolking op kosten jaagt. Dat is zo bij de wetgeving rond van LEZ en ULEZ en nu opnieuw bij de Greendeal houtverbranding.
De Greendeal is een intentieverklaring zonder enige verplichting welke de volgende 10 jaar aan minstens 75.000 Vlamingen het leven zal kosten.
Bij de LEZ en de ULEZ schuift de Vlaamse regering de hete aardappel door naar lokale besturen. Dat veroorzaakt willekeur en economische onzekerheid. Burgers die zich naar aanleiding van een LEZ een nieuwe auto moeten aanschaffen kunnen geconfronteerd worden met een ULEZ waardoor hun investering waardeloos wordt.
Anderzijds is het onrechtvaardig dat diezelfde burger naderhand met straffeloze houtrookinfiltratie geconfronteerd kan worden. Ofwel voeren we een milieubeleid op grond van het gelijkheidsbeginsel en ondubbelzinnige wettelijke bepalingen, ofwel werken we op basis van Greendeals. De twee combineren a la téte du client maakt het voorwerp uit van fiscale discriminatie en willekeur.
Jurgen Gielen