De geplande kernuitstap was voor Burgerplatform Vlaanderen een reden om de haalbaarheid van een energietransitie tegen 2025 te onderzoeken. De hoeveelheid energie die we in België verbruiken en de oorsprong ervan dienden als basis voor deze studie.

De eerste stap was een overzicht van de evolutie van het energieverbruik voor de periode 2010-2018. Vervolgens werd achtereenvolgens ingegaan op de bruto elektriciteitsproductie per bron in 2018, de Belgische primaire energieproductie in 2018 en evolutie van de import afhankelijkheid voor en na de sluiting van de kerncentrales. Om de productiecapaciteit van de kerncentrales te verplaatsen naar aardgascentrales werd onderzocht hoeveel aardgas daarvoor nodig was. Dat aardgasverbruik werd berekend bij elektriciteitsproductie d.m.v. STEG (performanter) en klassieke centrales. De toename van de CO2 uitstoot ten gevolge van deze operatie, is eveneens vermeld. Tenslotte vindt u nog een tabel met het aandeel van primair- en  verbruik voor wegtransport per gewest.

 

Het bronmateriaal komt van de energiebalans welke Belgie ieder jaar neerlegt bij Europa. De internationale eenheid voor energieverbruik is Ton olie-equivalent (TOE). De Vlaamse energiebalans wordt uitgedrukt in Petajoule (PJ). Doordat het merendeel van de bevolking deze eenheden niet begrijpt laat staan weet voor welke hoeveelheid fossiele en of nucleaire brandstof ze staan hebben we al het primair energieverbruik ook omgerekend in doel-3 kerncentrale eenheden (1006 MWh). Er wordt een overzicht gepresenteerd voor de periode 2010-2018. Vervolgens werden de verschillende subcategorieën van 2018 eveneens omgerekend naar doel-3 equivalenten.

 

Naar aanleiding van onze studie over de schadelijkheid van houtverbranding is er ook een berekening van hoeveel bosoppervlakte we nodig hebben om 0,54% elektriciteit (het huidig aandeel van onze productie ) te produceren uit houtsnippers en dit geprojecteerd op een de landkaart van België.

 

BELANGRIJKSTE VASTSTELLINGEN

 

- Tussen 2010 en 2018 is het aandeel energie vanuit fossiele brandstoffen nauwelijks gewijzigd;

 

- Niettegenstaande de toename van het aantal voertuigen, is het aandeel energieverbruik van de transportsector klein;

 

- Algemeen wordt het totale energieverbruik in België door velen verward met de elektriciteitsproductie. De aandacht in de media gaat vooral naar het aandeel groene stroom (o.a. wind, zon, ...) bij elektriciteitsproductie (16%), maar in het totaalplaatje is dit aandeel veel beperkter. Daarom is de vergelijking equivalent productie kerncentrale Doel 3 genomen en dan stel je vast dat we bijv. in 2018 een totaal energieverbruik van ongeveer 82 kerncentrales Doel 3 hadden, waarvan bij benadering 10 eenheden instonden voor de elektriciteitsproductie in ons land. Daaruit kunnen we besluiten dat het aandeel van hernieuwbare energie in 2018 ongeveer 7% van de totale energieproductie was, dus nog ver verwijderd van de 13% ambitie voor 2020, afgesproken op de klimaatconferentie van Parijs;

 

- Als je de bronnen van energieproductie in ons land bekijkt, dan is de vaststelling dat we voor 77% afhankelijk zijn van invoer uit het buitenland. Als na de kernstop het aandeel eigen productie kernenergie vervalt, dan zal de, als de alternatieve oplossingen van hernieuwbare energie of drastische maatregelen voor energiebesparing uitblijven, leiden tot een afhankelijkheid van 91%, vooral door de invoer van aardgas;

 

- In kader van de klimaatmaatregelen zijn er ook de afspraken om de CO2 uitstoot in ons land te verminderen. Door de kernuitstap zal de vervanging van de kerncentrales door gascentrales de CO2 sterk doen toenemen. Volgens het tijdschrift Science zal de compensatie door zon- en windenergie minstens 12 keer langer duren dan bij het behoud van kernenergie;

 

- Vlaanderen staat in voor 2/3 van het primair energieverbruik en 3/5 van het energieverbruik door transport in ons land;

 

- Houtverbranding als energiebron is niet alleen ongezond en vervuilend, maar ook onaanvaardbaar door zijn impact op het bosareaal en de klimatologische gevolgen, zowel wat betreft de rol van bossen bij de klimaatopwarming als de uitstoot van CO2 op korte termijn.

 

BESLUIT

​

In de media is de kernuitstap een regelmatig terugkerend item. De deadline van 2025 nadert met rasse schreden, maar tot op heden is er nog geen enkele duidelijke uitspraak over hoe dit zal gerealiseerd worden. Over het bouwen van gascentrales, die toch flexibel zouden kunnen ingezet worden, is er onenigheid. Van hernieuwbare energie, het telkens terugkerende beloftevol alternatief, moeten we aan het huidig tempo van invoering weinig soelaas verwachten. Zelfs een studie rond bevoorradingszekerheid werd stilgelegd.

​

Als je dan nog merkt dat wij voor quasi alle energietoevoer van het buitenland afhankelijk zijn en de termijn tot noodscenario's zal leiden, dan belanden we in een situatie waarbij zowel de bevoorrading als de prijs van energie wel eens sterk zouden kunnen tegenvallen. Want in de ons omringende landen en zelfs Europa speelt dezelfde problematiek, waardoor hulp van buitenaf niet zo vanzelfsprekend wordt.  Het uitstelgedrag en het ontbreken van een consistent beleid brengt ons in een heel zwakke positie.

​

In 2010 en 2015 hebben wij onze bevindingen reeds aan de overheid overgemaakt. Ondanks de urgentie, een planning en zware investeringen die over verschillende regeringsperiodes dienden gespreid, staan we nog nergens. Met deze studie, waaraan in de komende weken nog een reeks suggesties van aanpak worden toegevoegd, hopen we, los van politieke voorkeuren, de burgers te informeren en het beleid aan te zetten tot een daadwerkelijke en accurate aanpak, voor we zonder stroom vallen.  

 

Wij nodigen u uit om kennis te nemen van het cijfermateriaal welke wij verwerkt hebben in een presentatie onder deze inleiding.

 

Met vriendelijke groeten

 

 

Jurgen Gielen  /  Eddy Vanzieleghem.

Burgerplatform Vlaanderen.